Tijdens de laatste dag van de SKS, het Sintrale Kommisje Skûtsjesilen, mocht ik een dagje mee. Nog nooit had ik me erg geïnteresseerd in het Skûtsjesilen, hier heb ik niet een specifieke reden voor. Ik ben er gewoon nog nooit eerder mee in aanraking geweest, en ergens snap ik dat wel na deze dag. Maar wel ben ik om, wat een prachtige sport is het.
Bij aankomst wordt net de route van die dag uitgelegd, Piet Paulusma geeft de weersvoorspelling en er werd ongetwijfeld even teruggekeken op de afgelopen twee weken. Zeker weten doe ik het niet, alles was in het Fries. Vermoedelijk een reden dat ik niet eerder zo naar deze zeilsport heb omgekeken. Toch tijd om me er eens een beetje in te verdiepen. Tijdens de SKS varen 14 schepen twee weken lang door Friesland, iedere dag is er een andere Friese plaats waar de strijd wordt gestreden. Na deze twee weken is er een kampioen die zich een jaar lang de beste Skûtsjesiler mag noemen. Iedere Skûtsje vaart namens een Fries dorp, de zeilboten zijn allen ondergebracht in een stichting. Sinds 1945 varen de Skûtsjes binnen de overkoepelende organisatie van de SKS, hiervoor zeilden ze ook wel wedstrijden, maar nu wordt alles geregeld door deze organisatie. Wel blijven de lokale wedstrijdcommissies de plaatselijke wedstrijden organiseren. Traditiegetrouw wordt de laatste dag gevaren in Sneek op het Sneekermeer.
Zo sta ik nu dus ook aan het Sneekermeer, er is nog maar weinig wind te ontdekken, maar Piet voorspelde dat er wel wat meer wind gaat komen. Laten we het maar hopen, vandaag wordt de kampioen bepaald. Grouw was tot een dag eerder klassementsleider, maar door een valse start voeren ze een slechte wedstrijd op donderdag, Sneek pakte hier de overwinning en heeft zo vandaag nog kans op het kampioenschap. Om 14.00 uur is de start, al ruim van te voren verzamelen zich veel bootjes op het meer. Ze liggen in een grote cirkel om het wedstrijdveld heen, geankerd of aan een van de andere toeschouwers vastgebonden. Ook op de wal van het Starteiland verzamelen zich steeds meer mensen om de wedstrijd te volgen. Hier is duidelijk te zien dat Skûtsjesilen leeft, in ieder geval in Friesland. Het doet me een beetje denken aan het Eredivisie voetbal welke ook op de voet gevolgd wordt en voor veel toeschouwers zorgt. En net als bij voetbal heeft iedere inwoner van Friesland heeft wel een favoriete schipper of Skûtsje, omdat zij voor hun dorp varen of omdat het ergens familie is.
Tijdens de start zijn de ogen vooral gericht op Sneek – in het Fries Snits – en Grouw – in het Fries Grou -, waar Grou een dag eerder nog vals startte krijgt Snits dit vandaag voor elkaar. Schipper Douwe Visser (leuk detail, de schipper van Grou heet precies hetzelfde), start ruim een halve minuut te vroeg. Dit geeft Grou de kans om alvast ver voorop te lopen om hun kampioenschap te verdedigen. Zij gaan op weg naar de eerste boei, hier leer ik dat de eerste ronde dan pas echt begint, wat de startlijn bijna slechts een formaliteit maakt. Het voordewindse rak die volgt zorgt voor zeer weinig spanning, de schippers moeten echt zoeken naar de wind. Er zijn er veel die in elkaars vuile wind varen, zo komen de achterblijvers ineens weer in het veld te liggen en blijven de posities veranderen. Waar Snits met de start haar kans op het kampioenschap in principe al op haar buik kon schrijven, lijkt Grou niet meer erg bezig met die inhaalslag waar ze mee begonnen. Steeds verder zakken zij naar achteren en komen zo niet ver van Snits te liggen. De potentiële kampioen is zo bijna onzichtbaar op deze laatste dag. Voor het eindklassement maakt het weinig uit, Snits moet sowieso voor ze eindigen willen zij nog een greep naar het kampioenschap doen, en dat lijkt niet te gebeuren. Uiteindelijk komen beide schepen achter elkaar binnen, Grou als elfde van de dag en Snits als twaalfde. De vreugde is groot, zoals het een kampioen betaamt vaart Grou een ererondje langs het varende publiek. De derde plaats van dit kampioenschap is voor Earnewald , met schipper Gerhard Pietersma. Voor het eerst in 24 jaar behalen zij weer een podiumplek, hier en daar wordt dan ook een traantje van geluk weggepinkt bij de fans.
Douwe Visser verslaat zijn neef en naamgenoot sinds lange tijd, Snits vierde de afgelopen 4 jaar al het kampioenschap. Dit jaar moeten zij het doen met een tweede plaats, de blauwe wimpel gaat naar Grou. En net als bij voetbal en vele andere internationale toernooien wordt ook bij het Skûtsjesilen de kampioen gehuldigd in eigen plaats. Een echte Friese sport is het, maar nieuwe fans zijn altijd welkom merk ik vandaag. Het enthousiasme is aanstekelijk, volgend jaar ga ik ook zeker weer een dagje, of misschien zelfs twee, kijken. Wel doe ik van te voren even een spoedcursus Fries, op een verdwaalde Sneekweker en journalist na, is Fries echt de voertaal van dit evenement. Ook ga ik hopen op meer wind, want dan heb ik pas echt het Skûtsjesilen gezien.
